از ديگر عوامل احتمالي اين چرخش بزرگ مي توان به موارد زير اشاره كرد:

8- پايان جنگ تحميلي و از بين رفتن فضاي روحاني و احساسي آن دوران و لزوم شفاف سازي بنيانها و مواضع فكري بعد از دوران پر هيجان جنگ و غفلت از مسايل نظري انقلاب در دوران گذار از انقلاب به نظام .

9-تأثيرپذيري بعضي از روشنفكران از ديدگاههاي ماكس وبر در باره كاريزما (فرهمندي) امام خميني (ره) و عدم بومي سازي آن بعد از ارتحال امام (ره) .

10- تكثير فارغ التحصيلان دانشگاهي كه ناخودآگاه دست پرورده مكاتب غربي و ليبرال بوده و بازگشت آنها به پستها و مقامات اجرايي و فكري كشور. تسلط علمي ليبرالها و سكولارها باعث شد فارغ التحصيلان دانشگاهي عمدتاً سكولار و ليبرال باشند و پياده نظام و مبلغ انديشه هاي غرب.

11- فراواني و نفوذ رسانه هاي جديد خصوصاً ماهواره در طبقات متوسط جامعه و حتي مدعيان پيروي از خط امام (ره) و دشمنان اسلام آمريكايي و خانواده هاي آنها.

12- حمايت و همراهي آمريكا، انگليس و جريان اقتدار سياسي غرب از اصلاح طلبان داخلي در ابعاد مختلف سياسي، تبليغاتي، اقتصادي، رسانه اي و ... و تهديد و تطميع ديگران براي همكاري  با اين جريان.

13- تسلط تكنوكراتها بر اركان اجرايي و مديريت مياني كشور و نداشتن پشتوانه نظري براي تبيين انقلاب اسلامي در مرحله سازندگي و استفاده از نظريه ها و تئوري هايي كه براي تحليل مسايل بعد از جنگ جهاني دوم در انديشه هاي غربي به كار گرفته شده بود.

14- انحراف برخي مراكز تحقيقات استراتژيك و مراكز پژوهشي كه به جاي تبيين مواضع اصيل اسلامي ناب و دفاع در مقابل تهاجم فكري غرب ، خود مركز بسط و گسترش تحليل هاي رفرميستي شده اند (اين مراكز عمدتاً در پوشش مديريت ماركيستهاي راديكال دهه هاي قبل بوده كه حتي قرآن را نيز ماركسيستي تفسير مي كردند! و تغيير گرايش آنها از چپ به راست افراطي به معناي تحول شخصيت آنها نبود و حتي يك چرخش ابتكاري از سوي آنان نيز به حساب نمي آمد، بلكه متأثر از فضاي سياسي و فكري مغرب زمين بود و اينها چون گذشته مقلد مد روز بودند).

نكته :

اكثر طرفداران جريان راست سابق به اردوگاه اصول گرايان پيوستند مگر بزرگاني مثل مرحوم آيت ا... هاشمي رفسنجاني و حسن روحاني و ... كه اصلاح طلب شدند.

و اكثر طرفداران جريان چپ سابق به اردوگاه اصلاح طلبان پيوستند مگر افراد نادري كه اسم آنها در قسمت قبل آمد.

جامعه و تاريخ ايران منتظر پاسخ به اين سوال بزرگ هستند.